Zaburzenia psychotyczne w wieku podeszłym

Objawy psychotyczne, omamy i urojenia, występują nierzadko u osób w wieku podeszłym. Ich obecność jest niespecyficzna diagnostycznie i może stanowić ekspresję symptomatyczną zarówno psychotycznej depresji, zaburzeń psychotycznych towarzyszących otępieniu, majaczenia, jak i psychoz z kręgu schizofrenii.
Najczęstszą przyczyną psychozy w populacji powyżej 65 roku życia jest otępienie, a przede wszystkim choroba Alzheimera. Objawy występują najczęściej w okresie umiarkowanego nasilenia otępienia, treści urojeń rzadko bywają rozbudowane, typowe są misidentyfikacje urojeniowe, omamy - często wzrokowe - w późnym okresie otępienia na ogół nie towarzyszą już urojeniom.

Psychozy w wieku podeszłym można ogólnie podzielić na:

1. krótkotrwałe reakcje paranoiczne
   
2. przetrwałe do późnego wieku schizofrenie o wczesnym początku
   
3. psychozy schizofreniczne (lub podobne do schizofrenii) o późnym (po 40 roku życia) lub bardzo późnym (po 60 roku życia) początku (w tej kategorii większość współczesnych badaczy umieszcza parafrenię i inne utrwalone zaburzenia urojeniowe
   
4. psychozy urojeniowe u osób z otępieniem
   
5. majaczenie

 

Schizofrenia w wieku podeszłym

Zaburzenia z kręgu schizofrenii w populacji geriatrycznej różnią się obrazem klinicznym w zależności od wieku w którym nastąpiło zachorowanie. W schizofrenii o późnym początku typowe są rozbudowane treści paranoidalne, omamy o zróżnicowanej modalności, natomiast rzadziej występują formalne zaburzenia myślenia i objawy negatywne. Deficyty poznawcze nie różnią się istotnie od chorych z przetrwałą formą choroby, podobnie jak i wyniki nielicznych dostępnych badań obrazowych.

 

Leczenie zaburzeń psychotycznych w wieku podeszłym

Stosowanie leków przeciw psychotycznych u chorych w wieku podeszłym zawsze powinno być poprzedzone chwilą rozwagi. W przypadku psychoz towarzyszących otępieniu ustalenie czy korzyści rzeczywiście będą przeważać nad ryzykiem (leki przeciwpsychotyczne pierwszej i drugiej generacji zwiększają ryzyko zgonu chorego z otępieniem!), czy zostały wykorzystane wszystkie metody pozafarmakologiczne interwencji, oraz czy zaburzenia mają nasilenie usprawiedliwiające zastosowanie leków przeciwpsychotycznych - muszą poprzedzać decyzję o farmakoterapii. O wyborze leku u chorych z psychozą z kręgu schizofrenii decyduje profil działań niepożądanych. Dawki leków u chorych z psychozą o późnym początku muszą być dużo niższe niż w przypadku przetrwałych postaci psychozy. Należy starannie monitorować wszystkich leczonych w kierunku występowania objawów zespołu metabolicznego, pomimo braku jednoznacznych dowodów na jego występowanie u chorych geriatrycznych.

Mało uwagi poświęca się sytuacji społecznej osób w wieku podeszłym chorujących na przewlekłe zaburzenia psychotyczne. Podlegają one podwójnej stygmatyzacji: z racji wieku („agism”) oraz choroby psychicznej. Chorzy pozbawieni wsparcia rodziny, z którą często pozostają w konflikcie z powodu psychozy lub odrzucenia wymagają specjalnych warunków opieki uwzględniających ich szczególne potrzeby i ograniczone możliwości adaptacyjne.